Manuscript gift book Scandinavian nobles to the Lutheran community of Utrecht 1651-1676

Pocketbook with German introduction (8 p.) for aspiring donors dated 1 (?) May 1651, and 46 signed entries in pen dated 1651-1676 on 188 numbered leaves, the remainder blank, contemporary marbled and gilt halfcalf with ties, all edges gilt, oblong small 8vo.

Very well preserved, with just a few small defects (for example one missing tie and slightly weak at the inside of the upper hinge). Provenance: collection S. van Zijp and W. Wang. A very special and historically important gift booklet, closely linked to an already known example kept at the Utrechts Archief: "Inv. nr. 159, Inschrijvingsregister van giften aan de Lutherse gemeente te Utrecht, 1630-1679": "Uit het giftenboek blijkt hoeveel voorname personen, in hoofdzaak Duitse en Skandinavische edelen, zich voor de Lutherse kerk interesseerden. De betere financiële situatie, die mede hierdoor ontstond, maakte de Lutherse gemeente beslist onafhankelijker (...). In 1651 veroorzaakte de beslissing, waarbij de Christelijk Gereformeerde religie tot staatsgodsdienst werd verheven [big meeting of the Staten Generaal, January 27th, 1651], een vermindering van het aantal leden en mede hierdoor een financiële achteruitgang. Bovendien schijnt men wat slordig te zijn geweest met het beheer. De ouderling Johannes Rothoven maakte een reis naar Denemarken en andere landen om bijstand te vragen voor de armen der gemeente. In die jaren brak er een heftige twist uit in de kerkeraad, die voornamelijk ging over het slechte beheer van de gelden en goederen. Ook de beide predikanten, Swetgius en Hunerfanger, waren bij de strijd betrokken (...). Aan het einde van de zeventiende eeuw brak er een moeilijke tijd aan voor de gemeente. De kerk ondervond namelijk de gevolgen van het rampjaar [1672] (...)." [Summary: The already known giftbook proves just like ours that Swedish and German nobility generously supported the Utrecht Lutheran community with funds. But in 1651 the Dutch Reformed belief officially became state religion, with declining funds and less members for the Lutherans as a result. The elder Johannes Rothoven travelled to Denmark and surrounding countries to raise funds]. Our pocket-booklet was clearly brought along in 1651 on a similar fundraising-trip to Stockholm, perhaps by Rothoven, Swetgius or Hunerfanger. Further research could help indentify the envoy(s) of the Utrecht Lutheran community, that undertook that journey. It is, given the quotation above, no coincidence that entries (done in the internationally used currency ducaton) concentrate around the year 1651. Later entries were inscribed in Utrecht itself. The first two entries set the tone, they were placed in the name of queen Christina of Sweden (October 13th, 1651). Also present are entries by Maurits Frederic Wrangell (1669), Berndt Casperson (1669), Hans Ribbink Thureson (1670), Caspar Palmcroon (1665), Gustav Leyonhusen (1664), Baron Gustav Carl Paykul (1673), Daniel de Besche (1648-1685, Swedish military forces, entry dated 1670), C.V. Wangersheim, A. Ramsdorff, Gottfried Schwetkius (1667), B.C. v. Lützow (1670) and others.