[The rarest Cats publication] J. Cats. Bie-Boek,

Hoofdzaekelyk behelzende hoe eenen voorzigtigen Bie-houder zig zal schikken om 't meeste voordeel daer uyt te trekken, als ook hoe hy zig zal wapenen tegen de quaed-doenders, gemaekt volgens de wetten der natuer en natuerlyke zaeken. Geschreven op syn Kasteel te Zorg-vliet, door den overleden Heer Jacob Cats (...). Waer by gevoegt is J. Cats Tachtig-Jaerig Leven, en Huys-houding, of kort-begryp van het Buyten-leven op Zorg-vliet. Amsterdam, Cornelis Jansz. Boekverkooper, op den Dam, n.d. (not before 1660), 2 parts in one volume (second part also with its own title page), 4,40; 44 p., later endpapers and cover, small 8vo.

The cover is originally from another book, with a 19th-century dedication in pen: "Den WelEd. Heer Mr. J. van Collem, van den Schrijver", and with the library stamp of the St. Ignatiuscollege in Amsterdam. This must be the rarest of all Cats publications. Only a few other copies are known, none of which in PiCarta. A copy with title pages identical to ours can be found at the Fondation Custodia and has only recently been discovered and described by STCN staff (see below). A variant edition is located at the University Library in Ghent, a copy digitised and consultable via Google Books: below the address of Cornelis Jansz. it has the address of P.A. Kimpe in Gent, the remainder of the typesetting of that edition diverges from our copy. However, both editions have on the reverse of the title page an identical letterpress "Berigt" from which it should become clear these are editions authorised by Cats himself: "Actum te Zorgvliet op syn Kasteel den 12 Dec,. 1655. Jacob Cats." It is undoubtedly the Ghent copy which explains why the Bie-boek is included in the eighth volume of the Ghent edition of Cats's collected works (1787), and it also clarifies the existence of two 19th-century Ghent editions. "De opvatting was dat met deze uitgave [STCN Cats Catalogus] een vrij compleet beeld geschetst kon worden van het gedrukt oeuvre van Jacob Cats. Toch worden er bij tijd en wijlen nog onbekende Cats-edities gevonden, zoals ook tijdens de STCN-werkzaamheden bij de Fondation Custodia in Parijs. Hoewel het Bie-boek als titel bekend is en ook al in Van Ellemeet’s Museum Catsianum (1870) werd opgenomen, is de geschiedenis van deze uitgave nog grotendeels in raadsels gehuld. Het exemplaar in Van Ellemeet’s Museum werd vermoedelijk in de negentiende eeuw gedrukt in Gent (...). Het Bie-boek in de collectie Frits Lugt draagt echter het impressum van de Amsterdamse uitgever Cornelis Jansz. die het werk na de dood van Cats uitgaf, samen met diens Tachtig-jaerig leven. Hoewel het oeuvre van Jacob Cats wordt gekenmerkt door moralistische lessen in rijm is het Bie-boek van compleet andere gading. Dit ‘Bijen-boek’ is een bewerking van Dirk Outgaertsz. Cluyt’s Van de byen, waarvan de eerste uitgave in 1597 verscheen in Leiden." (online Royal Library article). In his work "Twee en tachtig jarig leven" [set in entirely different verses from our work "Tachtig-Jaerig Leven] a reference to bees appears: "De dood is als een By, die prick nog angel heeft, soo datse sonder prick alleen maar honig geeft."